odsetki

Jeżeli dłużnik nie spełnia swojego świadczenia na czas, wierzyciel może żądać od niego zapłaty odsetek za czas opóźnienia. Nie ma przy tym znaczenia, czy z powodu tego opóźnienia wierzyciel poniósł jakąś szkodę. Nie jest też istotne, czy opóźnienie powstało z winy dłużnika czy też z okoliczności od niego całkowicie niezależnych (art. 481 § 1 kodeksu cywilnego). Jest jednak druga strona medalu, czyli przedawnienie roszczenia odsetkowego. Kiedy przedawniają się odsetki? Oto pięć najistotniejszych informacji.

1. Odsetki ulegają przedawnieniu

Bardzo często wierzyciele żądają zapłaty świadczenia głównego i odsetek za opóźnienie. Nie ma w tym nic alarmującego. Powinniśmy się jednak zastanowić, jeśli żądne odsetki są podejrzanie wysokie. Czasem przewyższają kilkukrotnie główne roszczenie wierzyciela. Zdarzyło mi się kiedyś widzieć wezwanie do zwrotu kwoty pożyczonej w wysokości 9 tys. zł i odsetek za opóźnienie od roku 1999 w wysokości 200 000 zł!

Odsetki oczywiście ulegają przedawnieniu, co wynika z art. 117 § 1 kodeksu cywilnego.

Jednak dokładnie kiedy przedawniają się odsetki? Jak zmienia się sytuacja, jeśli w sprawie sąd wydał wyrok albo nakaz zapłaty? Przecież regułą jest, że roszczenia odsetkowe egzekwowane przez komorników przewyższają roszczenie główne. Ostatecznie, jeśli komornik wszczął egzekucję przedawnionych odsetek, to jakie kroki powinien poczynić dłużnik, chcący powołać się na przedawnienie?

2. Kiedy przedawniają się odsetki? Po 3 latach, ale …

Kiedy przedawniają się odsetki? Zgodnie z art. 118 k.c. odsetki, jako świadczenie okresowe (ich powstanie jest przecież uzależnione od upływu czasu – narastają z każdym dniem), przedawniają się z upływem 3 lat. Jest to jeden z podstawowych terminów przedawnienia, obok:

– generalnego terminu przedawnienia – 10 lat (niebawem będzie to lat 6 – zobacz więcej w artykule: zmiany w przedawnieniu 2018)

– dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata

– dla tzw. roszczeń „z faktury” czyli związanych ze sprzedażą usług i towarów przez przedsiębiorców (art. 554 kodeksu cywilnego) – 2 lata

Jednak trzeba pamiętać o uchwale siedmiu sędziów SN z dnia 26 stycznia 2005 r. III CZP 42/2004, zgodnie z którą odsetki nie mogą się przedawnić później, niż roszczenie główne. Ta uchwała ma kluczowe znaczenie w sytuacji, gdy dług wynika ze sprzedaży usług/towarów przez przedsiębiorcę (np. sprzedaż gazu, prądu, laptopa itp.). Wówczas okres przedawnienia odsetek ulega skróceniu. Skutki tej uchwały dobre obrazuje poniższy przykład:

Roszczenie o zapłatę z tytułu sprzedaży energii elektrycznej przedawni się z okresem 2 lat, bo usługa została sprzedana w ramach działalności przedsiębiorcy. Faktura nie została uregulowana w terminie. Narosły odsetki za opóźnienie. Jeżeli wierzyciel w ciągu dwóch lat od terminu płatności nie rozpocznie windykacji na drodze sądowej, to jego roszczenie się przedawni. Wówczas przedawnieniu ulegną też odsetki, mimo, że zgodnie z art. 118 termin ich przedawnienia wynosi 3 lata.

3. Kiedy przedawniają się odsetki stwierdzone wyrokiem/nakazem zapłaty?

Bardzo ważna jest też zasada przedawnienia odsetek za opóźnienie w zapłacie zasądzonego już roszczenia. Wielu wierzycieli zwodzi treść art. 125 § 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym roszczenie zasądzone prawomocnym orzeczeniem sądu przedawnia się z okresem 10 lat (niebawem będzie to lat 6 – zobacz więcej w artykule: zmiany w przedawnieniu 2018).

Tymczasem odsetki za okres od uprawomocnienia się orzeczenia sądu przedawniają się nadal z terminem 3-letnim wynikającym z art. 118 kodeksu cywilnego! Potwierdził to SN w sprawie o sygnaturze I CSK 197/13 z dnia 15 stycznia 2014 r.

10-letni termin wynikający z art. 125 § 1 kodeksu cywilnego będzie dotyczył roszczenia głównego i odsetek za okres do uprawomocnienia się orzeczenia sądu.

4. Jeśli w ciągu 3 lat od wydania wyroku nie zostanie przerwany bieg przedawnienia – odsetki przedawnią się

W praktyce powyższe oznacza, że wierzyciel powinien co 3 lata od uprawomocnienia się wyroku dokonywać czynności przerywających bieg przedawnienia. Najczęściej będzie to złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji.

Zatem, jeśli po uprawomocnieniu się wyroku, w ciągu 3 lat nie dojdzie do nadania klauzuli wykonalności albo wszczęcia egzekucji, roszczenie odsetkowe zacznie się przedawniać. Dobrze obrazuje to następujący przykład:

25 maja 2005 r. uprawomocnił się nakaz zapłaty kwoty 20 000 zł. Do 10 stycznia 2015 r. powód nie wykonał żadnych czynności, by wyegzekwować swoje roszczenie. 10 stycznia 2015 r. powód złożył w sądzie wniosek o nadanie nakazowi klauzuli wykonalności, aby móc skierować sprawę do komornika. Ta czynność przerwała bieg przedawnienia. W tym wypadku roszczenie główne nie przedawniło się. Termin 10 lat został zachowany. Przedawnieniu uległy jednak odsetki za okres od dnia 25 maja 2005 r. do dnia 9 stycznia 2011 r.

5. Jak się bronić przed egzekwowaniem przedawnionych odsetek?

Warto przy tym pamiętać, że nagminnie jest dochodzenie w drodze egzekucji komorniczej odsetek za okres np. 9 lat wstecz. Skoro już wiemy, że w takim wypadku znaczna część roszczenia jest już przedawniona, to co należy zrobić? Należy złożyć w sądzie powództwo przeciwegzekucyjne. Tą drogą doprowadzimy do zatrzymania przymusowego wyegzekwowania od nas przedawnionych odsetek.

Wcześniej warto skierować do wierzyciela wezwanie do ograniczenia egzekucji. Jeśli nasze roszczenie jest uzasadnione, mamy dużą szanse na to, że wierzyciel sam złoży w kancelarii komorniczej wniosek o ograniczenie egzekucji.