Firmy finansowe bardzo często korzystają z weksla in blanco jako jednej z form zabezpieczenia spłaty kredytu. Podpisując taki weksel powinniśmy być świadomi ryzyka jakie na siebie przyjmujemy w związku z jego wystawienie oraz powinniśmy dysponować odpowiednią wiedzą, jak go wypełnić, aby ryzyko to ograniczyć do niezbędnego minimum.
Co to weksel in blanco?
Weksel in blanco to papier wartościowy, w którym jedna ze stron (kredytobiorca) zobowiązuje się do zapłaty nieokreślonej w nim sumy stronie przeciwnej (kredytodawcy). Przy wystawieniu takiego dokumenty nie jest wymagana wizyta u notariusza lub innego specjalisty z zakresu prawa. Wystawiają go zwykle osoby biorące udział w transakcji. Osoba wskazana na wekslu jako wierzyciel może domagać się na jego podstawie od dłużnika zapłaty określonej w nim sumy pieniędzy (i tylko pieniędzy, zobowiązanie wekslowe nie może dotyczyć rzeczy lub usług). Weksel in blanco charakteryzuje się tym, że w trakcie jego podpisywania brak jest części elementów, takich jak np. wcześniej wspomniana kwota do zapłaty.
Jak wypełnić weksel in blanco, aby mieć pewność, że nie będzie polem do nadużyć?
Jak już wcześniej wspominaliśmy, weksle stanowią dla przedsiębiorców zabezpieczenie wykonania umowy, w momencie, kiedy dłużnik nie dotrzymuje jej warunków, w takiej sytuacji instytucja będąca w posiadaniu takiego weksla może “puścić” go w obieg. Wierzyciel w takiej sytuacji zobowiązany jest wypełnić weksel na kwotę zadłużenia, jednakże może wydarzyć się sytuacja, w której dłużnik zostanie zmuszony do zapłaty kwoty przekraczającej jego zobowiązanie lub w skrajnym przypadku do zapłaty zobowiązania spłaconego lub nieistniejącego. Dla wierzycieli forma weksla jest bardzo korzystna, jednak dłużnikowi może skutecznie utrudnić obronę przed Sądem.
Kwestie wypełniania weksla szczegółowo reguluje Ustawa Prawo Wekslowe, która dla ważności weksla in blanco zastrzega, iż musi zostać podpisany odręcznie. Elementem koniecznym dla uznania ważności weksla in blanco jest sporządzenie dodatkowego dokumentu, który szczegółowo regulował będzie kwestie jego wypełniania. Dokument taki nosi nazwę deklaracji wekslowej lub rzadziej porozumienia wekslowego.
Deklaracja wekslowa jest dodatkowym zabezpieczeniem do weksla in blanco, w którym ustalona jest swoista instrukcja wypełnienia brakujących elementów weksla in blanco przez wierzyciela, np. kwota, jaką może wpisać na wekslu, a w związku z tym, że powiązana jest z konkretną umową kredytu powinna zastrzegać wypełnienie kwoty do wysokość przyjętego u wierzyciela zobowiązania.
Deklaracja wekslowa stanowiąca odrębny dokument od samego weksla in blanco oraz umowy, którą on zabezpiecza dla jak najwyższego zabezpieczenia naszych interesów, powinna zawierać następujące informacje:
- datę zawarcia deklaracji, która powinna być taka jak data wystawienia weksla in blanco;
- dane identyfikacyjne stron umowy, takie jak np. imię, nazwisko oraz adresy;
- oświadczenie dłużnika o oddanie weksla in blanco w ręce wierzyciela;
- oznaczenie miejsca oraz terminu płatności;
- klauzula bezwarunkowego przyrzeczenia zapłaty;
- zobowiązanie wierzyciela dotyczące oddania weksla w ręce dłużnika w momencie spłaty zobowiązania;
- odręczne podpisy obu stron, zgodne z podpisami na wekslu in blanco.
Weksel obecnie może być napisany odręcznie, wymagana jest po prostu forma pisemna. Jednakże brak na wekslu, któregoś z powyższych elementów lub niemożność ich jednoznacznego określenia powoduje nieważność takiego weksla.
Jak wygląda obieg weksla in blanco?
Osoba uprawniona do otrzymania zapłaty zgodnie z wekslem ma możliwość przeniesienia przysługującego jej na podstawie weksla in blanco prawa na inną osobę. Taka operacja powszechnie nazywana jest puszczeniem weksla w obieg lub jego indosowaniem.
Wygląda to w ten sposób, że posiadacz weksla na jego odwrocie napisze “ustępuje na zlecenie” i w dalszej kolejności poda dane osoby na rzecz, której ustępuję prawo oraz złoży swój podpis, a na końcu przekaże swój weksel, od tego momentu nowemu wierzycielowi dłużnika. Zmiana posiadacza weksla podczas postępowania stanowi spory problem, ponieważ koniecznym jest udowodnienie przed Sądem, że nabywca weksla działał ze świadomością na szkodę dłużnika i wiedział o np. wypełnieniu weksla niezgodnie z deklaracją, stanem faktycznym lub że wiedział on o spłaceniu zobowiązania, które dany weksel zabezpieczał.
Co stanowi możliwość do nadużyć i jak zmniejszyć ryzyko związane z wystawieniem weksla in blanco?
Poza wskazanym powyżej wymogami, kolejnym sposobem na zmniejszenie ryzyka oszustwa w związku z wystawieniem weksla in blanco będzie umieszczenie na wekslu adnotacji o sporządzonej dla niego deklaracji wekslowej. W ten sposób żaden jego posiadacz nie będzie mógł wypełnić go pod wpływem własnej fantazji, a tylko i wyłącznie zgodnie z treścią takiej deklaracji.
Choć najlepiej skorzystać z innych sposobów zabezpieczenia, to jeżeli wystawienie weksla in blanco będzie niezbędne dla uzyskania kredytu poniżej przedstawimy kilka dodatkowych sposobów jak zabezpieczyć się przed ryzykiem nadużyć w wyniku wystawienia weksla:
- istnieje sposób na wyłączenie możliwości indosowania weksla, wystarczy przy jego wystawieniu zamiast sformułowania “na zlecenie” umieścić zwrot “na rzecz” – w ten sposób wyłączymy możliwość przelania prawa z weksla na nowego wierzyciela;
- zadbaj o to, aby od razu przy wystawianiu weksla zostało wypełnione jak najwięcej elementów- zmniejszysz tym samym ryzyko dowolności przy jego wypełnianiu przez wierzyciela, nie będzie on mógł zwyczajnie sfałszować tych danych;
- deklaracje koniecznie sporządź w dwóch egzemplarzach i dopilnuj, aby została ona podpisana przez obie strony transakcji, w ten sposób wierzyciel nie będzie mógł powoływać się na nieznajomość treści postanowień deklaracji, bo przecież miał on swój egzemplarz!
- zachował swój egzemplarz dokumentów, podczas próby oszustwa będziesz mógł powołać się na sporządzenie weksla wraz z deklaracją w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach;
Podsumowując weksel in blanco jest wekslem niezupełnym, chodź z roku na rok traci on na swojej popularności to jest rozwiązaniem wciąż spotykanym na rynku finansowym, a w obiegu znajduję się sporo tych właśnie papierów wartościowych. Jest od zabezpieczeniem wiążącym się z dużym ryzykiem, jednakże przy odpowiednim wypełnieniu takiego dokumentu jest to rozwiązanie bezpieczne.
