Bez wątpienia z punktu widzenia dłużnika wnioskującego o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, najbardziej pożądanym oraz najkorzystniejszym scenariuszem jest całkowite umorzenie zobowiązań bez planu spłaty wierzycieli. Jest to scenariusz pożądany oraz zagadnienie bardzo złożone, ubiegający się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej powinien pamiętać, że postępowanie upadłościowe nie kończy się wraz z pozytywnym rozpatrzeniem wniosku oraz wydaniem postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości dłużnika przez sąd upadłościowy- w końcu cały ten proces oddłużeniowy zmierza do zaspokojenia roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Omawiany wyjątek od zasady spłaty wierzycieli stanowi szczegółowo art. 49116 ustawy prawo upadłościowe.
Czy sąd zawsze musi ustalić plan spłaty wierzycieli? Umorzenie zobowiązań bez planu spłaty
Na wstępie wskazać należy, że sąd upadłościowy ma zasadniczo 4 możliwości rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku dłużnika o ogłoszenie upadłości konsumenckiej:
- Umorzenie postępowania;
- Ogłoszenie upadłości wraz z ustaleniem dla upadłego planu spłaty;
- Ogłoszenie upadłości oraz pełne umorzenie zobowiązań;
- Ogłoszenie upadłości oraz warunkowe umorzenie zobowiązań.
Tak, więc plan spłaty jest jednym z 4 rozstrzygnięć, jakich możesz spodziewać się po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Nie ma w tym przypadku jednoznacznej odpowiedzi, iżby Sąd był zobowiązany każdorazowo do ustalanie planu spłaty wierzycieli. Przywołany na wstępie artykuł ustawy prawo upadłościowe natomiast wskazują, iż Sąd może umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli jego sytuacja osobista w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.
Tak, więc rozważając strategię upadłościową i możliwości ewentualnego umorzenia zobowiązań na późniejszym etapie dobrze jest przeanalizować swoją sytuację osobistą tj. możliwości zarobkowe, koszty utrzymania rodziny, mieszkanie oraz stopień, w jakim zostaną zaspokojeni wierzyciele po spieniężeniu twojego majątku. Sytuacja osobista jest pojęciem pojemnym, którego nie da się zdefiniować – jest to przesłanka badana indywidualnie w każdym przypadku przez Sąd upadłościowy.
Kolejnym nieostrym pojęciem, które może nasuwać wiele wątpliwości, jest „trwała niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli”. W istocie jest to kolejna przesłanka podlegająca swobodnej ocenie sądu. Należy podkreślić, że jeżeli jesteś osobą zdolną do wykonywania pracy zarobkowej, to najprawdopodobniej długi nie zostaną umorzone, gdyż są realne szanse na wykonywanie przez Ciebie planu spłaty, gdyż sytuację, w których sąd umarza zobowiązania, mają być rozwiązaniami wyjątkowymi. Najczęściej zdarza się, że postanowienie w przedmiocie umorzenia zobowiązania podejmowane są w stosunku do osób starszych, które nie mogą podjąć pracy zarobkowej lub chorych, których stan zdrowia uniemożliwia generowanie dochodu.
Jakie zobowiązania nie zostaną umorzone po ogłoszeniu upadłości?
Należy mieć na uwadze, że nie każdy dług ulegnie umorzeniu nawet przy podjęciu takiej decyzji przez sąd upadłościowy. Umorzeniu nie podlegają zobowiązania:
- z tytułu alimentów;
- zadłużenia z tytułu rent i odszkodowań,
- orzeczone przez sąd grzywny,
- zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny, lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
- kary finansowe związane z orzeczeniem obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
- wreszcie zobowiązania, które zostały umyślnie utajnione przez upadłego, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu – w tym miejscu kolejny raz podkreślić należy, jak ważne jest skrupulatne sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Warunkowe umorzenie zobowiązań bez planu spłaty wierzycieli
Jest to stosunkowo nowe rozwiązanie, na mocy nowelizacji z roku 2019 ustawodawca umożliwił uzyskanie oddłużenia poprzez warunkowe umorzenie zobowiązań bez planu spłaty wierzycieli. Z tego rozwiązania może skorzystać sąd upadłościowy, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że niezdolność upadłego dłużnika do dokonywania jakichkolwiek spłat, w ramach realizacji planu spłaty, wynikająca z osobistej sytuacji nie ma charakteru trwałego. To właśnie odróżnia warunkowe umorzenie długów od pełnego, przy pełnym konieczna jest trwała niezdolność, tak, więc jeżeli sąd upadłościowy oceni twój stan jako jedynie przemijalny, dojdzie do wniosku, że są realne szanse na polepszenie twojej sytuacji majątkowej to może zastosować instytucję warunkowego umorzenia.
Zgodnie z przepisem art. 49116 ust. 2a, jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, wynikająca z osobistej sytuacji upadłego, nie ma charakteru trwałego, sąd warunkowo umarza zobowiązania upadłego. Jeżeli jednak w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, na którego skutek sąd uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustali plan spłaty wierzycieli postanowienie to uzyskuje charakter ostateczny.
Tak, więc z powyższego wynika, iż w terminie 5 lat od dnia ogłoszenia upadłości wraz z warunkowym umorzeniem zobowiązań wierzycielom upadłego niezależnie od rozmiaru przysługującej im wierzytelności przysługuje uprawnienie do złożenia wniosku o ustalenie planu spłaty. Taki wniosek zgłoszony w odpowiednim terminie spowoduje uchylenie postanowienia w przedmiocie umorzenia zobowiązań. Istotną kwestią przy takim warunkowym umorzeniu zobowiązań jest konieczność składania przez upadłego dłużnika corocznego sprawozdania ze swojej sytuacji majątkowej. Sprawozdanie należy składać do końca kwietnia.
W sprawozdaniu należy wskazać osiągnięte przychody oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, jak również swoje możliwości zarobkowe, wydatki potrzebne na swoje utrzymanie i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym potrzeby mieszkaniowe. Do sprawozdania należy dołączyć kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego.
Podsumowując, umorzenie zobowiązań upadłego możliwe jest po dokonaniu szczegółowej oceny jego sytuacji finansowej oraz osobistej, należy również pamiętać, że jest to rozwiązanie wyjątkowe orzekane tylko w skrajnych przypadkach.
