W systemie prawnym przyjęło się pewne uproszczenie, w myśl którego rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne uznaje się za przedsiębiorcę i pozbawia się go przymiotu konsumenta, jednak czy na pewno? Czy rolnik jest przedsiębiorcą, czy konsumentem?
Zagadnienie powyższe jest kwestią burzliwą, gdyż od posiadania lub nie statusu konsumenta zależy zakres uprawnień oraz późniejszych zarzutów jakie przysługiwać będą kredytobiorcy chociażby w kwestii pojawienia się w umowie niedozwolonych klauzul umownych.
Czy rolnik jest przedsiębiorcą? Tak, ale tylko, jeżeli działalność ma charakter zawodowy!
Chociaż działalność rolnicza nie stanowi w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców działalności gospodarczej, to jednak Sąd Najwyższy uznał, iż nie stoi to na przeszkodzie, aby rolnika za przedsiębiorcę uznać, ale tylko wtedy kiedy cechy takiej działalności posiada. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 lutego 2015 r. podjętej w sprawie o sygn. akt III CZP 108./14 wskazuję następujące:
„Przesłanki działalności gospodarczej zostały już w judykaturze i piśmiennictwie jednoznacznie określone; przyjmuje się, że charakteryzuje ją cel zawodowy i zarobkowy, działanie we własnym imieniu, ciągłość tego działania oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym (…). Cechy tej działalności może mieć oczywiście także działalność w dziedzinie rolnictwa i jeżeli je spełnia, jest działalnością gospodarczą. (…) Niczego w tej kwalifikacji działalności gospodarczej nie zmienia art. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (…) Wyłączenie przewidziane w tym przepisie, działające zresztą jedynie w ramach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a więc w dziedzinie prawa publicznego (administracyjnego), nie odbiera działalności rolniczej cech działalności gospodarczej; działalność ta pozostaje działalnością gospodarczą (art. 2 ustawy), a jedynie nie stosuje się do niej dalszych unormowań ustawy.”
W myśl powyższej reguły rolnika w rozumieniu kodeksu cywilnego jak najbardziej można uznać za przedsiębiorcę. Sąd Najwyższy wskazał przesłanki jakie musi spełniać działalność rolnicza, aby rolnika uznać za fachowca zobowiązanego do należytej staranności w stosunkach cywilnoprawnych. Rolnik musi występować we własnym imieniu, a jego działalność musi cechować ciągłość działania oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym. Tak, więc jeżeli działalność rolnicza prowadzona jest wyłącznie w celach zaopatrzenia własnego gospodarstwa domowego, nie można uznać, że ma charakter zawodowy, a rolnikowi będą przysługiwać wszelkie zarzuty konsumenckie oraz ochrona związana z posiadaniem takiego właśnie statusu.
Rolnik przedsiębiorcą, ale uprzywilejowanym – zmiany wprowadzone 1 stycznia 2021 r.
Nowelizacja kodeksu cywilnego z 1 stycznia 2021 r. wprowadza nowy status przedsiębiorcy- konsumenta. W art. 385 (5) kodeksy cywilnego czytamy „Przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 3851-3853, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.”
W myśl powyższego czynność prawną można uznać za podjętą przez przedsiębiorcę, jeżeli związana była bezpośrednio z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Tak, więc nie każda czynność prawna dokonana przez rolnika nawet prowadzącego zarobkowe gospodarstwo rolne zostanie uznana za mającą charakter profesjonalny. Jeżeli rolnik dokona czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z prowadzoną przez niego działalnością będzie uznany za konsumenta i będzie korzystał ze związanej z tym ochrony prawnej.
Co niniejsza regulacja oznacza dla rolnika będącego osoba fizyczną, dla którego umowa kredytu nie ma charakteru zawodowego? Dla rolników kredytobiorców oznacza to, że mogą oni w procesie oraz w zwykłym obrocie gospodarczym korzystać z ochrony jaką konsumentom gwarantują przepisy kodeksu cywilnego przed zawartymi w umowie niedozwolonymi klauzulami.
