W lipcu 2018 r. weszły w życie nowe zasady dotyczące obliczania terminów przedawnienia roszczeń majątkowych regulowane kodeksem cywilnym. Procesy jednak dowodzą, że pomimo ich obowiązywania już od niemal 4 lat do tej pory istnieją nieścisłości, co do ich stosowania. Tyczy się to w szczególności do roszczeń istniejących i nieprzedawnionych w dniu wejścia w życie omawianej nowelizacji oraz takich, których bieg terminu przedawnienia rozpoczął się przed dniem wejścia w życie nowelizacji.
- W 2018 r. doszło do nowelizacji ustawy, w wyniku której zmieniły się sposoby obliczania terminów przedawnienia roszczeń majątkowych.
- Termin przedawnienia roszczeń majątkowych, jeżeli inny przepis nie stanowi inaczej, wynosi 6 lat. W przypadku roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej są to trzy lata.
- Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata
Kiedy następuje przedawnienie terminu? Jak liczyć przedawnienie?
Przed wejściem w życie nowelizacji z 2018 r. termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosił co do zasady 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata. Po wejściu w życie nowelizacji terminy kształtują się następująco, a określa je art. 118 k.c. – jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Na pierwszy rzut oka zdaje się więc, że terminy przedawnienia dla roszczeń majątkowych uległy znacznemu skróceniu.
Nowe zasady obliczania okresu przedawnienia długu
Przed wejściem w życie nowelizacji obliczanie terminu przedawnienia było proste – termin upływał wraz z upływem wskazanego terminu – rozpoczynał się w dniu jego wymagalności, a kończył w dniu upływu określonego terminu. Dla przykładu, jeżeli wymagalność przypadała na 21 lipca 2015 r., a termin przedawnienia wynosił 2 lata to jego koniec przypadał na 21 lipca 2017 r.
Znowelizowany przepis art. 118 wprowadza jednak pewien zamęt, ponieważ wskazuje, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Mając na uwadze nową dyspozycję, termin przedawnienia dla w/w przykładu przypadłby 31 grudnia 2017 r.
Jak obliczać okres przedawnienia dla długów, które powstały przed dniem nowelizacji?
Na tle powyższej regulacji pojawiło się również pytanie, jak obliczać okres przedawnienia dla roszczeń, które powstały przed dniem nowelizacji i nie były w tym czasie przedawnione? Jakie przepisy w takim wypadku stosować? Co więcej czy wprowadzona zmiana była rzeczywiście korzystna w szczególności dla konsumentów?
Aby uzyskać odpowiedź na powyższe zagadnienie należy sięgnąć do ustawy regulującej przepisy przejściowe, a więc ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. W treści powołanej ustawy znajdziemy przepis art. 5 ust. 1, który wskazuje, że do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosować będziemy nowe zasady obliczania terminu przedawnienia, wprowadzone nowelizacją.
Jednakże dalsza lektura przepisu art. 5 powołanej nowelizacji wskazuje na zasadę, zgodnie z którą jeżeli zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami kodeksu cywilnego, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Natomiast jeżeli przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
Który termin przedawnienia powinieneś użyć?
Zgodnie, więc z ust. 2 art. 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, aby określić, których terminów przedawnienia mamy użyć do naszej konkretnej sprawy musimy ustalić, czy ten nowy okres przedawnienia dla naszego roszczenia będzie krótszy czy dłuższy od dotychczas obowiązujących przepisów kodeksu cywilnego.
I tak, przy ustaleniu terminów przedawnienia najlepiej zweryfikować jak termin ten kształtować się będzie przy zastosowania nowych przepisów z tym, jak termin ten kształtowałby się na starych zasadach sprzed 2018 r. Po dokonaniu takiej analizy jako faktyczny moment przedawnienia zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 2 ustawy regulującej przepisy przejściowe należy wybrać wcześniejszy z terminów.
Co warto mieć na uwadze przy obliczaniu terminu przedawnienia?
Obliczając termin przedawnienia należy mieć na uwadze, że prawidłowe jego ustalenie jest bardzo istotne, ponieważ pozwoli dłużnikowi uniknąć zapłaty przedawnionego długu, a w razie procesu wszczętego na podstawie przedawnionego zobowiązania przez wierzyciela pozwoli na skuteczne oddalenie powództwa. Nie można też tracić z oczu, iż zastosowanie znowelizowanych przepisów w sytuacji, kiedy stan faktyczny sprawy nasuwa znaczne wątpliwości co do daty wymagalności, będzie drastycznie niekorzystne dla konsumenta, gdyż przepisy te znacznie pogarszają sytuacje procesową konsumentów. Wskazać również należy, że termin przedawnienia dla roszczeń z tytułu umów kredytu nie uległ zmianie, a sama ustawa nie wyjaśnia czy w takiej sytuacji i dla takich roszczeń znajdą zastosowanie nowe, niekorzystne przepisy. Taki zapis ustawy budzi zastrzeżenia jako zwyczajnie niejasny, gdyż w istocie termin przedawnienia zostanie wówczas wydłużony o cały rok kalendarzowy i upływnie dopiero z dniem 31 grudnia.
