Cesja wierzytelności, czyli komu spłacić dług?
Często dłużnik znajduje się w sytuacji, kiedy to spłaty domaga się inny podmiot niż ten, u którego zobowiązanie zostało zaciągnięte. Kiedy po stronie dłużnika pojawia się zwłoka w spłacie zobowiązania, wierzyciele podejmują kroki w celu odzyskania płynności finansowej. Często też nie chcą rozpoczynać procesów przeciwko swoim dłużnikom z uwagi na ich przewlekłość, pieniądze chcą odzyskać stosunkowo szybko. W takiej sytuacji podmioty finansowe sprzedają swoje wierzytelności podmiotom trzecim, najczęściej Niestandaryzowanym Funduszom Sekurytyzacyjnym (takim jak Prokura, Ultimo, Kredyt Inkaso i tak dalej…). Cały proces nosi nazwę przelewu (cesji) wierzytelności.
Czym jest przelew wierzytelności, czyli cesja wierzytelności?
Cesja wierzytelności jest umową cywilnoprawną zawieraną między wierzycielem, a podmiotem trzecim, której przedmiotem jest istniejące zobowiązanie. Skutkiem takiej umowy, jest zmiana wierzyciela, który będzie miał prawo egzekwować istniejącą należność. W oparciu o nią cedent (jest to wierzyciel pierwotny) przelewa wierzytelność na cesjonariusza (podmiot skupujący zobowiązanie), który staje się nowym wierzycielem dłużnika. Po cesji wierzytelności pierwotne zobowiązanie dalej istnieje, dłużnik w dalszym ciągu jest dłużnikiem, lecz jedyną zmianą jest to, że musi on spłacić swój dług w ręce nowego wierzyciela. Do dokonania cesji wierzytelności nie jest potrzebna zgoda dłużnika na dokonanie czynności, ponieważ przepisy prawa cywilnego dopuszczają taką możliwość.
Czy wierzytelność można przelać – jakie niesie to skutki w stosunku do dłużnika?
Przekazanie długu innemu podmiotowi jest w pełni zgodne z prawem i regulowane przepisami kodeksu cywilnego. Jak zostało wcześniej wskazane, wierzyciel pierwotny nie musi uprzedzać dłużnika o swoim zamiarze, ale dopóki nie zostanie on powiadomiony o dokonanym przelewie, dłużnik ma prawo do płacenia na rachunek dotychczasowego wierzyciela (zbywcy długu), a ten będzie musiał się rozliczać z nowym wierzycielem (nabywcą długu). To korzystne dla dłużnika rozwiązanie, ponieważ nie na dłużniku powinna spoczywać konieczność orientowania się co dzieje się z jego długiem, a wszelkie obowiązki informacyjne w tej materii spoczywają na podmiotach dokonujących kupna zobowiązania.
Dłużnik oczywiście nie może być pokrzywdzony w rezultacie decyzji podjętych poza jego wiedzą, tak więc poza podmiotem na rzecz, którego zobowiązany jest świadczyć, nie zmienia się wiele. Zgodnie z art. 513 § 1 kodeksu cywilnego dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miałby przeciwko pierwotnemu wierzycielowi. Zatem w razie jakichkolwiek wątpliwości czy roszczeń, wszelkie swoje żądania możemy kierować do podmiotu, który zakupił nasz dług.
Jakie wierzytelności mogą podlegać cesji?
Co do zasady możliwości przelewu wierzytelności są nieograniczone, przepisy prawa zobowiązań wskazują jedynie na trzy ograniczenia co do zawierania umowy przelewu wierzytelności. Nie można zawrzeć takiej umowy, jeżeli:
- byłoby to sprzeczne z prawem;
- byłoby to sprzeczne z zastrzeżeniami umowy;
- byłoby to sprzeczne z właściwością zobowiązania.
Wyjaśniając powyższe, przelew byłby sprzeczny z prawem, jeżeli naruszałby ograniczenia wynikające z obowiązujących przepisów prawa. Jeżeli umowa pierwotnego zobowiązania zawierałaby zastrzeżenie odnośnie zakazu zbywania długu, to taka cesja byłaby nieskuteczna. Na koniec, przelew byłby sprzeczny z właściwością zobowiązania, gdyby zobowiązanie takie miało charakter np. ściśle osobisty.
Możliwości procesowe przy sprzedaży długu- zarzuty dotyczące cesji wierzytelności
W związku z tym, iż dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miałby przeciwko pierwotnemu wierzycielowi, wierzytelność po cesji zostaje obciążona wszelkimi zarzutami, którymi była obciążona w stosunku do wierzyciela pierwotnego. Dodatkowo, sytuacja prawna dłużnika nie może ulec pogorszeniu w skutek cesji, a cesjonariusz nabyć może tylko tyle praw, ile posiadał jego poprzednik prawny, co znaczy tyle, iż od dłużnika nie może żądać świadczenia ponad to, które przysługiwało wierzycielowi pierwotnemu. Wszelkie obowiązki dowodowe w tej materii leżą po stronie cesjonariusza, tak więc to on musi przed sądem udowodnić, że zakupił to właśnie zindywidualizowane i skonkretyzowane zobowiązanie i, że przysługuje ono przeciwko konkretnemu dłużnikowi, co niekiedy nastręcza skupującym długi wiele trudności. Przede wszystkim cesjonariusz zobowiązany jest do udowodnienia, że pierwotne zobowiązanie istniało w dochodzonej wysokości i przeciwko dłużnikowi oraz że cesja wierzytelności, która jest podstawą legitymacji czynnej w procesie jest skuteczna. Tak, więc do grupy najczęściej podnoszonych przeciwko nabywcy wierzytelności zarzutów będą należały m.in.:
- Zarzut braku legitymacji czynnej powoda (a więc brak wykazania skuteczności cesji, na co może składać się np. wymagalność sprzedanego roszczenia lub zapłata ceny za kupno wierzytelności);
- Zarzut nieistnienia dochodzonej przez nabywcę wierzytelności;
- Zarzut częściowego spełnienia świadczenia;
- Zarzut nieudowodnienia roszczenia co do wysokości;
- Zarzut braku wymagalności sprzedanej wierzytelności.
Pamiętaj zatem, że w przypadku kupna Twojego zobowiązania przez Fundusz Sekurytyzacyjny przysługuje Ci szerokie pole obrony – w tym również przed sądem.
Czy z nabywcą wierzytelności można podpisać ugodę?
Nasi klienci często zastanawiają się również czy z Funduszem Sekurytyzacyjnym, który kupił ich zobowiązanie, można się porozumieć. Dłużnik jak najbardziej ma możliwość podpisania umowy ugody z nowym wierzycielem w ramach restrukturyzacji zobowiązania, i może być to rozwiązaniem korzystnym, bo przyczynić się może do uniknięcia długiego postępowania i może otworzyć drogę do dogodnej dla nas spłaty zobowiązania.
Warto podchodzić jednak do takich decyzji z głową i uzgodnić propozycję ugodową z prawnikiem. Niejednokrotnie zdarza się, że Fundusze kupują wierzytelności wadliwe, a więc przedawnione, zawyżone lub niewymagalne. Takie zobowiązanie możesz natomiast kwestionować. Może się również okazać, że wcale nie musisz go spłacać.
